Hoe ontwerp je (vak)lessen met focus op academische vaardigheden?

Bij scholen in het voortgezet onderwijs staan academische vaardigheden zoals een onderzoekende aanpak, kritisch denken en reflecteren steeds hoger op de agenda. Een manier om systematisch te werken aan de ontwikkeling van deze vaardigheden, is door leerlingen de onderzoekscyclus te laten doorlopen in verschillende contexten. Hoe geef je dit vorm in de lessen van je eigen vak? En hoe zorg je voor samenhang tussen vakgebieden en leerjaren binnen je eigen school? 

Samenhangend en structureel onderwijsaanbod

Leerlingen ontwikkelen academische vaardigheden niet vanzelf. Een samenhangend en structureel onderwijsaanbod voor academische vaardigheden heeft meerwaarde voor zowel docenten als leerlingen. Als school kun je tegenwoordig zelfs toewerken naar het implementeren van het examenvak academische vaardigheden (ACVA  externe link). Het is goed om als school eerst te bepalen welke academische vaardigheden op welk niveau en in welke vorm aan bod komen in de vakken. Op vakniveau kan dit vervolgens verder uitgewerkt worden in concrete lessen of lesmodules.

Academische vaardigheden ‘laten landen’ in de vakles

Onderzoek laat zien dat het belangrijk is om academische vaardigheden te koppelen aan domeinspecifieke vakken en vaardigheden. Het is daarom essentieel om deze vaardigheden te laten ‘landen in’ vakspecifieke (onderzoek)opdrachten.

Aan de slag met onderwijsontwerp

Als je aan de slag gaat om academische vaardigheden, is het van belang om eerst te bepalen welke academische vaardigheden prioriteit hebben. Vervolgens kun je inventariseren waar deze vaardigheden al aan bod komen, en welke nieuwe elementen toegevoegd kunnen worden aan bestaand onderwijsaanbod. Deze twee stappen vormen de basis van nieuw onderwijsontwerp.

In vervolgstappen denk je na over: Hoe (her)ontwerp je lessen waarin academische vaardigheden zijn geïntegreerd? Hoe maak je uitdagende opdrachten? Hoe zorg je voor samenhang tussen vakgebieden, denk aan taalgebruik en (vorm)eisen? Hoe creëer je opbouw in complexiteit? Welke fysieke en online leermiddelen kun je combineren?

De rol van de docent

Het stimuleren van academische vaardigheden vraagt specifieke vaardigheden van de docent. Hoe stimuleer je leerlingen tijdens hun onderzoeksproces? Hoe kun je ze tussentijds begeleiden (denk aan het geven van goede feedback) en hoe kun je hen beoordelen (denk aan formatieve evaluatie)? Hoe leer je hen een goede onderzoekvraag te stellen of betrouwbare bronnen te vinden? Hoe begeleid je hen bij het kiezen van een geschikte onderzoekmethode of het schrijven van een verantwoorde conclusie?

Vanuit U-talent hebben we een docentcursus ontwikkeld voor docenten uit de bovenbouw Vwo die academische vaardigheden van leerlingen willen stimuleren. Via deze link kun je hier meer over lezen.