Project Vakoverstijgend Rekenonderwijs

Waarom hebben zoveel leerlingen moeite met rekenen? Waarom vinden veel leerlingen rekenen met procenten zo lastig? Een deel van deze problemen wordt veroorzaakt door de verschillen tussen de vakken. Elk vak kent zijn eigen ‘rekentrucjes’, en dat kan voor leerlingen soms verdomd lastig zijn. Bijvoorbeeld: Op de basisschool wordt de verhoudingstabel gebruikt bij berekeningen met procenten. Maar, bij natuurkunde gebruiken we op de middelbare school vaak een formule. Economie gebruikt daar en tegen weer een heel aanpak bij berekeningen met BTW. Zulke verschillen zijn voor leerlingen verwarrend.

In feite zijn wij docenten dus een deel van het probleem, maar we kunnen ook de oplossing zijn. Dat doen we binnen het Project Vakoverstijgend Rekenonderwijs, waarbij het rekenen ‘gedragen’ wordt door meerdere vakken. Die vakken maken niet alleen afspraken over de rekenmethodiek, maar verzorgen ieder ook een stukje onderwijs en monitoring. Dit schooljaar loopt er een pilot bij drie scholen in Utrecht: St. Bonifatiuscollege, Gerrit Rietveld College en Amadeus Lyceum. Op de U-Talent Docentenconferentie zullen de resultaten van deze pilot gedeeld worden met de scholen van het netwerk. Andere scholen zijn vanaf dan welkom om aan te sluiten bij het project.

Hoe pakken we het probleem aan? Het project is gebaseerd op twee eenvoudige afspraken:
• Bij berekeningen met procenten biedt elk vak de verhoudingstabel aan.
• De verhoudingstabel wordt ook gebruikt bij andere onderwerpen waar dat handig is, zoals bij eenheden met ‘per’ (joule per kilogram, mol per liter en euro per uur).

Deze twee afspraken zorgen ervoor dat de verhoudingstabel op school een betekenisvol instrument wordt. Daarnaast wordt in dit project aandacht besteed aan samengestelde rekenopgaven. Dit zijn opgaven waarbij leerlingen meerdere stapjes moeten zetten, waarbij vaak drie of meer gegevens gecombineerd moeten worden. Bij zulke opgaven biedt een verhoudingstabel overzicht, en het vereenvoudigt de berekeningen.

Leerlingen komen door deze aanpak in verschillende leerjaren en bij verschillende vakken de verhoudingstabel tegen. Dit moet hen helpen om ‘te zien wat ze aan het berekenen zijn’. Daardoor krijgen leerlingen niet alleen meer zelfvertrouwen, maar het leidt ook tot een hogere keuze voor vakken als economie en natuurkunde. Bovendien is er een verbetering zichtbaar in de examenresultaten, met name door een afname in het aantal onvoldoendes.

In de pilot Vakoverstijgend Rekenonderwijs ontwikkelen de scholen lesmateriaal voor leerjaar 3. Dit materiaal is bedoeld voor enkele rekenlessen bij de vakken wiskunde, natuurkunde en economie. Daarmee wordt deze aanpak gedragen door een grote groep docenten, die vaak ook in de bovenbouw actief zijn.
Naast de rekenlessen worden formatieve toetsen en summatieve toetsen ontwikkeld. Uiteindelijk maken alle leerlingen van leerjaar 3 een volledige rekentoets 3F. In het tweede jaar wordt het project uitgebreid naar in totaal zeven Utrechtse scholen. Het project is mede tot stand gekomen door subsidie van de gemeente Utrecht, en het is een vervolg op het project SaLVO! van het Freudenthal Instituut.

Tijdens de U-Talent Conferentie op 18 april 2023 zullen de ervaringen van de pilot gedeeld worden met scholen van het U-Talent scholennetwerk. Dat is ook het moment dat netwerkscholen kunnen instappen in het Project Vakoverstijgend Rekenonderwijs.

Voor meer informatie kun je mailen naar Kees Hooyman, natuurkunde docent aan het St. Bonifatiuscollege in Utrecht.